Nguy cơ mắc bệnh thuyên tắc phổi sau sinh ở phụ nữ

Thuyên tắc phổi là một trong nhóm các bệnh thuyên tắc do cục máu đông gây nên, đặc biệt, phụ nữ sau sinh hoặc có sức khỏe yếu sẽ có triệu chứng nặng hơn. Vậy cùng nhà thuốc An Tâm tìm hiểu về nguy cơ mắc bệnh thuyên tắc phổi sau sinh ở phụ nữ và cách điều trị bệnh này.

I. Bệnh thuyên tắc phổi là gì?

Thuyên tắc phổi là tình trạng tắc nghẽn mạch máu của phổi do các cục máu đông gây ra và có thể xảy ra ở động mạch trung tâm phổi hoặc gần rìa phổi. Trường hợp  bệnh nhân có các cục máu đông lớn gây tắc ở vị trí gần trung tâm của phổi sẽ xảy ra những triệu chứng nặng, gọi là thuyên tắc phổi lớn và có thể đe dọa tính mạng của người bệnh.

Đa số, các trường hợp bị thuyên tắc phổi đều gây ra bởi huyết khối tĩnh mạch sâu; Chính vì thế, những người có nhiều nguy cơ mắc thuyên tắc phổi chính là những người dễ bị huyết khối tĩnh mạch sâu. Một số nguy cơ khác, bệnh nhân có thể bất động trong thời gian dài, mắc bệnh lý nghiêm trọng và phẫu thuật lớn.

Các vật tắc nghẽn được tạo thành do dịch màng ối của biến chứng thai nghén hay khí khi đặt catheter tĩnh mạch trung tâm đi vào máu, mỡ… xâm nhập vào máu trong quá trình mổ đẻ cũng có thể gây ra thuyên tắc phổi sau sinh. Nguy cơ mắc bệnh thuyên tắc phổi sau sinh có thể giảm đáng kể nếu sản phụ vận động sớm hoặc những sản phụ đặc biệt được sử dụng các thuốc ngăn hình thành huyết khối.

II. Nguyên nhân gây ra bệnh thuyên tắc phổi sau sinh ở phụ nữ 

Theo nhận định của các bác sĩ chuyên khoa thì nguyên nhân chính gây nên bệnh này là do cục máu đông đã được hình thành trong tĩnh mạch sâu (hay còn gọi là huyết khối tĩnh mạch). Cục máu đông này đi theo vòng tuần hoàn máu và bị mắc kẹt lại ở một trong những mạch máu của phổi.

Trong một số trường hợp khác hiếm gặp hơn, sản phụ bị thuyên tắc phổi sau sinh không phải do các cục máu đông mà có thể do các tác nhân khác như:

• Nước ối trong thai kỳ hoặc trong lúc sinh – mạch ối bị tắc (trường hợp hiếm gặp).
• Bóng khí lớn trong tĩnh mạch (trường hợp hiếm gặp).
• Giọt mỡ từ tủy của các khớp xương bị gãy.
• Dị vật từ bơm tiêm không sạch, VD: bơm tiêm chích ma túy,…
• Một mảnh nhỏ khối u bị vỡ ra từ một khối u lớn trong cơ thể do ung thư,…

III. Nguy cơ mắc bệnh thuyên tắc phổi ở phụ nữ mang thai và sau sinh

Nguy cơ mắc bệnh thuyên tắc phổi khi mang thai cao hơn gấp 5 lần so với phụ nữ bình thường và 2 lần so với phụ nữ sau khi sinh. Huyết khối tĩnh mạch thường được hình thành ở tĩnh mạch sâu bên chân trái. Khi gần bước vào giai đoạn sinh nở, thai phụ sẽ có nhiều thay đổi, do đó làm tăng khả năng đông máu để hạn chế sự mất máu trong quá trình mang thai và sinh nở.

Ngoài ra, trong lúc sinh nở có sự co thắt mạnh trong quá trình chuyển dạ cũng tác động mạnh lên tĩnh mạch ở khung chậu. Chính vì vậy, sự co thắt này gây ra các tổn thương nhỏ đối với tĩnh mạch mà có thể làm tăng nguy cơ phát triển cục máu đông và thuyên tắc phổi sau sinh.

Nguy cơ mắc thuyên tắc phổi khi mang thai sẽ gia tăng nếu:

• Sản phụ có kế hoạch phẫu thuật mổ lấy thai
• Sản phụ bị thừa cân, cao huyết áp, có tiền sản giật hoặc có di truyền về bệnh huyết khối
• Sản phụ có người thân hay gia đình có bệnh huyết khối tĩnh mạch hoặc rối loạn đông máu
• Thai phụ trên 35 tuổi, hút thuốc lá hoặc bị giãn tĩnh mạch.

IV. Các triệu chứng của bệnh lý thuyên tắc phổi sau sinh

Triệu chứng thuyên tắc phổi sau sinh sẽ phụ thuộc vào vị trí ảnh hưởng của cục máu đông lớn hay nhỏ. Đồng thời, tình trạng phổi của bệnh nhân có đủ sức để đối phó với cục máu đông đến khi nào. 

Những sản phụ sau sinh hoặc những người có bệnh từ trước thường sức khỏe sẽ yếu hơn nên triệu chứng sẽ nặng hơn, bao gồm:

• Khó thở sau sinh (thay đổi từ nhẹ đến rất nặng)
• Đau ngực kiểu màng phổi hoặc đau nhói khi hít vào
• Người bệnh không thể hít thở sâu vì cơn đau sẽ làm cho người bệnh phải nín thở lại
• Tình trạng ho ra máu
• Nhiệt độ tăng nhẹ
• Tim đập nhanh
• Người bệnh cảm thấy yếu ớt, không khỏe hoặc choáng
• Bệnh nhân bị thuyên tắc phổi lớn, có thể gây ngừng tim và dẫn đến tử vong nhanh chóng mặc dù được cấp cứu ngay

Một số triệu chứng dễ nhận biết của huyết khối tĩnh mạch sâu mà bệnh nhân có thể gặp phải:

• Đau đột ngột ở bắp chân
• Sưng một chân hoặc bàn chân.
• Đau cơ bắp chân, bắp chân nóng và đỏ hoặc có thể có dấu bầm trên da.

V. Điều trị thuyên tắc phổi sau sinh bằng cách nào?

Sản phụ bị thuyên tắc phổi sau sinh có thể cứu sống nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Phương pháp sử dụng thuốc chống đông máu thường bắt đầu ngay khi bệnh nhân được nghi ngờ mắc phải thuyên tắc phổi để ngăn ngừa diễn tiến nặng hơn trong thời gian chờ đợi kết quả xét nghiệm. 

Bệnh nhân điều trị bằng thuốc chống đông máu sẽ tiếp tục dùng cho đến 3 tháng sau thuyên tắc phổi trong hầu hết các trường hợp.

Bệnh nhân trong giai đoạn đầu sẽ được thở oxy để cải thiện tình trạng khó thở và giảm oxy máu.

Trong một số trường hợp đặc biệt hơn, người bệnh sẽ được truyền dịch tĩnh mạch để hỗ trợ tuần hoàn và được theo dõi sát. Đơn vị chăm sóc tích cực có thể cần thiết nếu người bệnh không khỏe hoặc thuyên tắc phổi lớn.

Như vậy, có thể thấy đây là một loại bệnh nguy hiểm đối với sản phụ, nhất là trong thời kỳ mang thai. Do đó, trong thời kỳ mang thai sản phụ nên có những cơ chế sinh hoạt làm hạn chế nguy cơ mắc thuyên phổi sau sinh. Hy vọng bài viết trên của Nhà thuốc An Tâm sẽ giúp bạn biết thêm những thông tin cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bản thân và gia đình.