Buồn bã, cảm thấy hụt hẫng hoặc vô vọng – đây là những triệu chứng quen thuộc với tất cả chúng ta. Nhưng, nếu chúng ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hằng ngày, thì đó có thể là trầm cảm. Một số người bị trầm cảm có thể cố gắng che giấu, hoặc thậm chí họ có thể không nhận ra rằng họ bị trầm cảm. Vậy phải làm thế nào để nhận ra những dấu hiệu trầm cảm? Hãy đọc bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn trầm cảm là gì và bạn có thể làm gì nếu người thân của bạn bị trầm cảm?
Bệnh trầm cảm là gì?
Trầm cảm là một chứng rối loạn tâm trạng, gây ra một cảm giác buồn và mất hứng thú kéo dài dai dẳng. Chứng trầm cảm sẽ ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận, suy nghĩ, hành xử và có thể dẫn đến những vấn đề đa dạng về tinh thần và thể chất. Nếu nỗi buồn kéo dài trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần, nó có thể khiến bạn khó làm việc hoặc vui vẻ với gia đình hoặc bạn bè, thậm chí trong những trường hợp nghiêm trọng, chứng trầm cảm có thể dẫn bạn đến ý định tự tử. Trong các dạng trầm cảm, trầm cảm sau sinh là tình trạng rất phổ biến.
Các loại trầm cảm
- Trầm cảm đơn cực và rối loạn lưỡng cực
- Hội chứng trầm cảm có đặc điểm rối loạn tâm thần
- Trầm cảm sau sinh
- Trầm cảm theo mùa
Những ai thường mắc phải trầm cảm?
Trầm cảm là một căn bệnh rất phổ biến. Theo thống kê, đến 80% dân số sẽ bị trầm cảm vào một lúc nào đó trong cuộc sống của mình. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào và thường phổ biến ở nữ giới hơn nam giới.
Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh trầm cảm là gì?
Triệu chứng trầm cảm khá đa dạng và khác nhau ở mỗi người, chẳng hạn như khi bị trầm cảm, có người sẽ ngủ nhiều hơn, có người lại rất khó ngủ hoặc có người thi ăn nhiều hơn, trong khi một số người lại mất cảm giác ngon miệng khi ăn. Tuy nhiên, vẫn có những dấu hiệu trầm cảm nhẹ thường xuất hiện như:
- Không thể tập trung
- Cảm thấy vô cùng mệt mỏi
- Cảm thấy buồn hoặc trống rỗng
- Cảm thấy vô vọng, dễ bị kích động, lo lắng hoặc cảm thấy có lỗi
- Mất hứng thú với việc quan hệ tình dục
- Nhức đầu, đau bụng hoặc gặp các vấn đề về tiêu hóa
- Trầm cảm nghiêm trọng có thể dẫn đến ý định tự tử, hoặc cố tìm cách tự tử.
Có thể có các dấu hiệu và biểu hiện trầm cảm khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu nhận biết bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nguyên nhân trầm cảm là gì?
Bệnh trầm cảm có thể gây ra do những nguyên nhân riêng lẻ khác nhau hoặc sự kết hợp của nhiều nguyên nhân. Những nguyên nhân trầm cảm phổ biến bao gồm:
- Gen: nếu bạn có người thân trong gia đình từng bị trầm cảm thì bạn có thể có nhiều khả năng mắc chứng trầm cảm hơn người bình thường.
- Các chất hóa học trong não: theo một số nghiên cứu, thành phần các chất hóa học trong não người mắc bệnh trầm cảm khác với người bình thường.
- Stress: người thân yêu qua đời, những khó khăn trong mối quan hệ tình cảm hay bất cứ tình huống gây stress nào cũng có thể gây ra bệnh trầm cảm.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm?
Trầm cảm thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên khoảng 15-30 tuổi, nhưng cũng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Số lượng bệnh nhân nữ được chẩn đoán trầm cảm nhiều hơn nam, nhưng cũng có thể là vì nữ giới thường đi tìm giải pháp chữa trị nhiều hơn nam.
Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc trầm cảm, bao gồm:
- Độ tuổi: trầm cảm thường bắt đầu từ 15-30 tuổi.
- Sau khi sinh bé, một số người bị trầm cảm sau sinh.
- Có tiền sử mắc rối loạn lo lắng, rối loạn nhân cách giới hay rối loạn sau sang chấn.
- Lạm dụng thức uống có cồn và các loại thuốc gây nghiện trái pháp luật.
- Một số tính cách như thiếu tự tin vào bạn thân, quá độc lập, tự chỉ trích bản thân hay bi quan.
- Mắc bệnh nặng hay bệnh mãn tính như ung thư, tiểu đường hay bệnh tim.
- Dùng một số loại thuốc như thuốc chữa cao huyết áp hay thuốc ngủ (hãy bàn với bác sĩ của bạn trước khi ngưng dùng bất kì thuốc nào).
- Những chấn thương hay căng thẳng, như bị lạm dụng về thể xác và tình dục, mất đi người mà mình yêu thương, mối quan hệ khó khăn hay vấn đề về tài chính.
- Có họ hàng ruột thịt mắc bệnh trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, nghiện rượu hay đã tự tử.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán trầm cảm?
Thông thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh trầm cảm từ các triệu chứng và tiền sử bệnh trước đây. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, đánh giá tâm lý… để loại trừ các bệnh lý khác có thể gây ra các triệu chứng bạn đang gặp, xác định chẩn đoán và kiểm tra bất kỳ biến chứng nào liên quan.
Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh trầm cảm?
Những phương pháp điều trị bệnh trầm cảm thường bao gồm thuốc, nói chuyện với một chuyên viên trị liệu hoặc bác sĩ tâm lý và phương pháp sốc điện.
Dùng thuốc
Các thuốc được dùng là thuốc chống trầm cảm. Một số thuốc phổ biến như escitalopram, paroxetine, sertraline, fluoxetine và citalopram. Đây là các chất ức chế serotonin có chọn lọc (SSRI). Các loại thuốc khác là venlafaxine, duloxeton và bupropion. Các loại thuốc chống trầm cảm này có thể có các tác dụng phụ như:
- Đau đầu, buồn nôn
- Khó ngủ và căng thẳng
- Kích động hoặc bồn chồn
- Gây ra các vấn đề về tình dục.
Bạn phải hết sức lưu ý khi sử dụng thuốc chống trầm cảm vì thuốc có thể khiến người dùng (đặc biệt là trẻ em, thanh thiếu niên và những bệnh nhân đang bị kích động) có ý nghĩ tự tử hoặc cố tự tự trước khi thuốc thực sự có tác dụng.
Một số thuốc giúp làm tăng giấc ngủ và cảm giác thèm ăn có thể được kê toa cho những bệnh nhân mắc các triệu chứng liên quan, nhưng thường phải mất khoảng 2-3 tuần trước khi các thuốc này có tác dụng.
Tâm lý trị liệu
Các phương pháp tâm lý trị liệu sẽ dạy cho bạn những cách suy nghĩ và cư xử mới, thay đổi các thói quen từng góp phần khiến bạn bị trầm cảm. Liệu pháp này còn giúp bạn thấu hiểu và vượt qua những khó khăn trong các mối quan hệ hoặc những tình huống khiến bạn bị trầm cảm hoặc làm cho bệnh bớt trầm trọng hơn.
Liệu pháp sốc điện
Đối với bệnh trầm cảm nghiêm trọng, không thể chữa trị bằng thuốc hoặc liệu pháp tâm lý. Bác sĩ có thể sử dụng liệu pháp sốc điện. Tuy nhiên liệu pháp này có thể gây ra các tác dụng phụ như lú lẫn hoặc mất trí nhớ, thường là chỉ trong ngắn hạn.
Phải làm gì nếu bạn nghĩ mình bị trầm cảm?
Những người tin rằng họ có thể bị trầm cảm nên nói chuyện với bác sĩ hoặc một chuyên gia sức khỏe tâm thần. Những chuyên gia này có thể giúp chẩn đoán và đề nghị một quá trình điều trị.
Các bước đầu tiên để điều trị trầm cảm có thể bao gồm:
- Giảm căng thẳng, chẳng hạn như thông qua: thiền, tập thở sâu hoặc yoga.
- Cải thiện lòng tự trọng thông qua sự khẳng định bản thân tích cực.
- Giao tiếp với người khác (mặc dù điều này là thách thức với trầm cảm).
- Tham gia vào các hoạt động mà người đó từng thích hoặc cố gắng xác định các hoạt động mới mà họ có thể quan tâm.
- Tập thể dục thường xuyên.
- Ăn một chế độ ăn uống cân bằng.
- Nhờ gia đình hoặc bạn bè hỗ trợ.
- Tham gia nhóm hỗ trợ.
Phải làm gì nếu người thân bị trầm cảm?
Nếu người thân dường như có dấu hiệu trầm cảm tiềm ẩn, hãy cố gắng nói chuyện với họ về các triệu chứng của họ, đưa ra lời khuyên và không phán xét.
Điều này có thể bao gồm:
- Khuyến khích họ tìm cách điều trị.
- Đề nghị đi cùng với họ đến các cuộc hẹn.
- Lên kế hoạch cho các hoạt động thú vị cùng nhau.
- Tập thể dục cùng nhau.
- Khuyến khích họ giao tiếp với người khác.
Phòng ngừa trầm cảm
Các bạn biết rằng, mỗi người bệnh trầm cảm đều có một nguyên nhân khác nhau bởi có thể do chấn động tâm lí trong từng hoàn cảnh khác. Bởi vậy dựa vào mỗi tình huống mà chúng ta có các cách điều trị khác nhau cho từng bệnh nhân. Tuy nhiên có những điều chung mà người mắc bệnh trầm cảm nên làm:
- Cười thật nhiều: nụ cười sẽ làm cho bản thoải mái và vui vẻ hơn, hãy cười mỗi ngày để làm cho cuộc sống của bạn trở nên ý nghĩa và làm tiêu tan những lo lắng.
- Giữ tinh thần luôn thoải mái: hãy làm những gì bạn thích để luôn cảm thấy được thoải mái, nghe nhạc, xem phim, đọc sách, shopping…bất cứ điều gì bạn muốn.
- Tìm kiếm một cuộc sống bận rộn: cuộc sống bận rộn sẽ giúp bạn không có thời gian để nghĩ quá nhiều đến những chuyện không vui, bận rộn cũng giúp bạn thấy cuộc sống có ý nghĩa hơn.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất. Nhà thuốc An Tâm không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.
